Međunarodni Dan podrške žrtvama torture

Povodom 26. juna – Međunarodnog dana podrške žrtvama torture, Zaštitnik ljudskih prava i sloboda Crne Gore podsjeća da su čovjek i ljudska prava u samim temeljima vrednosnog sistema savremene civilizacije.

Mučenjem se uništava ličnost žrtve i poriče nesporno ljudsko  pravo na dostojanstvo ljudskog bića. Uprkos apsolutnoj zabrani mučenja po međunarodnom pravu, mučenje i dalje traje u svim regionima svijeta. Zabrinutost o zaštiti nacionalne bezbjednosti i granica se sve više koristi kao opravdanje za mučenja i druge oblike okrutnog, ponižavajućeg i nečovječnog postupanja. 

Ujedinjene nacije su osudile mučenje kao jedno od najtežih djela počinjenih od strane ljudi nad drugim ljudskim bićima. Mučenje je zločin prema međunarodnom pravu. Prema svim relevantnim instrumentima, apsolutno je zabranjeno i ne može se opravdati pod bilo kojim okolnostima. Ova zabrana čini dio običajnog međunarodnog prava, što znači da je obavezujuća za svakog člana međunarodne zajednice, bez obzira da li je država ratifikovala međunarodne ugovore u kojima je mučenje izričito zabranjeno. Sistematična ili rasprostranjena praksa mučenja predstavlja zločin protiv čovječnosti.

Aktivnostima poput obilježavanja Međunarodnog dana podrške žrtvama torture i Međunarodnog dana ljudskih prava, skreće se pažnja javnosti na ovaj problem. Cilj raznih aktivnosti kojima se obilježavaju ovi značajni datumi jeste da se podigne svijest građana i informiše šira zajednica  o postojanju ovog problema širom svijeta, pa i u najrazvijenijim demokratijama.

Nesporno je da su u Crnoj Gori uspostavljeni mehanizmi koji djeluju u funkciji prevencije, zaštite i podrške žrtvama torture, među kojima je i Nacionalni mehanizam za prevenciju torture, koji već daje rezultate u vidu unaprijeđenih uslova smještaja i tretmana lica lišenih slobode. Međutim, Zaštitnik ukazuje na neophodnost jačanja mehanizama kažnjivosti, odnosno hitnog sprovođenja efektivnih istraga o svim navodima o mogućem zlostavljanju u svim oblicima, koje bi mogle voditi adekvatnoj i pravovremanoj podršci svim žrtvama zlostavlanja. Nezavisne i djelotvorne istrage jemče se pravom na pravično suđenje i doprinose pravičnom zadovoljenju žrtava torture. Kažnjavanje izvršilaca ovog krivičnog djela je sankcija kojom postižemo prevenciju budućih slučajeva torture.

Zaštitnik izražava solidarnost sa svim žrtvama mučenja i njihovim porodicama i podsjeća da je država dužna uložiti sve napore kako bi iskorijenila i pojedinačne slučajeve torture u Crnoj Gori. Podupiranje apsolutne zabrane torture je  prioritet.

Generalna skupština UN 12. decembra 1997, rezolucijom 52/149, proglasila je 26. jun za Međunarodni dan Ujedinjenih nacija za podršku žrtvama mučenja, s ciljem potpunog iskorenjivanja mučenja i efikasnog funkcionisanja Konvencije protiv mučenja i drugih surovih nečovječnih ili ponižavajućih postupanja ili kažnjavanja.

Odredbama Konvencije utvrđena su individualna i kolektivna prava, određene mjere za nadzor nad njihovim poštovanjem i osnovan Komitet Ujedinjenih nacija protiv torture,  koji preduzima mjere da se zemlje ugovornice pridržavaju obaveza, koje su ratifikacijom preuzele. Prema Konvenciji, države ugovornice se obavezuju da će preduzeti sve zakonske mjere da spriječe torturu unutar svojih granica (član 2) i da neće protjerati ili izručiti drugoj državi osobu za koju se sumnja da bi mogla biti izložena torturi (član 3).