Glavna savjetnica na konferenciji o pristupu pravdi i ljudskim pravima

Legislativni okvir na nacionalnom nivou, u skladu sa Pariškim principima, mora da pruži i garantuje  sistem koji će biti nezavisan i efikasan i odgovarati  svim zahtjevima za konstituisanje, rad i mandat nacionalnih institucija za zaštitu ljudskih prava i sloboda, kazala je glavna savjetnica Zaštitnika Milica Bogojević.

Ona je bila učesnica panela, u okviru konferencije o pristupu pravdi i ljudskim pravima u Crnoj Gori, koju su organizovali Akcija za ljudska prava i Centar za monitoring i istraživanje.

Na skupu je predstavljen godišnji Izvještaj o praćenju sudskih postupaka, Jun 2022-Septembar 2023 godine,u okviru projekat „Pristup pravdi i ljudskim pravima u Crnoj Gori 2021-2023.godine“ sa zaključkom da je funkcionalnost sudova narušena neblagovremenim popunjavanjem upražnjenih mjesta.

U svom obraćanju glavna savjetnica, koja je i članica Upravnog odobora projekta, izrazila je zahvalnost što je institucija Zaštitnika ljudskih prava i sloboda Crne Gore učestvovala u projektu i podsjetila na izvornost odluke postojanja nacionalnih institucija u formi u kojoj danas postoje-rezoluciju Generalne skupštine Ujedinjenih Nacija, (A∕RES∕48∕134),“Pariških principa“ kojima se utemeljuje rad nacionalnih institucija za zaštitu ljudskih prava i sloboda.

S tim u vezi, podsjetila je na osnovni  zahtjev ovih principa, a to je da  legislativni okvir na nacionalnom nivou mora da pruži i garantuje  sistem, koji će biti nezavisan i efikasan i odgovarati  svim zahtjevima za konstituisanje, rad i mandat nacionalnih institucija za zaštitu ljudskih prava i sloboda.

“Kako bi uskladila svoj status sa ovim principima Crna Gora u svom pravnom sistemu prepoznaje i pozicionira instituciju Zaštitnika ljudskih prava i sloboda Crne Gore, kao ustavnu kategoriju, dajući i određeđujući instituciji ustavno-pravni položaj.Polazeći od ovog osnova, poštovanja načela samostalnosti i nezavisnosti sudstva, Zakonom o ustanovljena je nadležnost u odnosu na rad sudova u odnosu na pitanje odugovlačenja sudskih postupaka, neizvršavanja sudkih odluka i zloupotrebe procesnih ovlašćenja”, rekla je Bogojević.

Podsjetila je na obavezu država da na nacionalnom nivou organizuju svoje sisteme, tako da obezbijede poštovanja garancija iz člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda. “ Usvajanjem Zakona za zaštitu prava na suđenje u razumnom roku u nacionalnom-unutrašnjem pravu stvoreni su uslovi i pretpostavke da se u okvirima nacionalnog pravnog sistema obezbijedi zaštita prava na suđenja na razumnom roku, a  prema mjerilima utvrđenim u skladu sa praksom Evropskog suda za ljudska prava u Strazburu”.

Savjetnica Bogojević ukazala je da se u postupanju po pritužbama, koji se odnose na odugovlačenje sudskog postupka i zaštitu prava na suđenje u razumnom roku, Zaštitnik rukovodi kriterijemima predviđenim u zakonu, vodeći računa o  primjeni standarda ustanovljenih sudskom praksom Evropskog suda za ljudska prava, kao i Vrhovnog suda Crne Gore, u postupcima po tužbi za pravično zadovoljenje.

U tom pravcu istakla je važnost da građani ostvaruju svoja prava u okvirima nacionalnog prava, pa pored pojedničanih pritužbi u kojima Zaštitnik utvrđuje povredu prava  i daje  konkretne preporuke,upućuje građane na zaštitu i ostvarenje ovog prava i u sudskom postupku, u postupcima po djelotvornim pravnim sredstvima, kontrolnom zahtjevu i tužbi za pravično zadovoljenje,ustavnoj žalbi.   

Istakla je da je  u postupanju u ovim predmetima zapaženo da se razlozi odugovlačenje postupka odnose na rukovođenje sudskim postupkom, kao i nedostake u proceduri i efikasnosti izbora sudija, u kom pravcu je Zaštitnik dao preporuke sudu i Sudskom sasvjetu, a koje su prepoznate i sastavni su dio ovog izvještaja.

U odnosu na uočeni problem nepostupanje po presudama Ustavnog suda Bogojević je  istakla  važnost poštovanja ustavne obaveze svih državnih organa, da u svom postupanju poštuju pravne razloge Ustavnog suda izražene u tim odlukama, te važnost blagovremenog postupanja po presudama Ustavnog suda.

Po pitanju zapažanja u izvještaju o postupanju sudija prema pritvorenim licima, podsjetila je na važnost postojanja i dosljedne primjene sudskog nadzora nad izvršenjem pritvora, na način kako je to propisano odredbom člana 185 ZKP-a, kojim se jasno propisuju postupanja,  mjere i ovlašćenja koje sam nadzor obuhvata. Podsjetila je da je institucija Ombudsmana u okvirima nacionalnog pravnog sistema određena kao Nacionalni mehanizam za prevenciju torture, Zakonom o Zaštitniku ljudskih prava i sloboda Crne Gore iz 2011.godine.

U odnosu na dio Izvještaja, koji se odnosi na analizu infrastrukture i prostora u kojima se odvija rad sudova, istakla je da je važno što ovaj dio izvještaja  sadrži  i stanje u sudovima u odnosu na pitanje koji se odnose na  pristup osoba sa invaliditetom, a imajući u vidu manadat Ombudsmana,u odnosu na zaštitu prava ovih lica, budući je Zaštitnik i institicionalni mehanizam za zaštitu od diskriminacije.