Saopštenje povodom 26. juna - Međunarodnog dana podrške žrtvama torture

Povodom 26. juna – Međunarodnog dana podrške žrtvama torture, Zaštitnik ljudskih prava i sloboda Crne Gore podsjeća javnost da je zabrana mučenja apsolutna, što znači da ne može biti opravdana ni pod kojim okolnostima.

Zapažanja Zaštitnika, a i drugih nezavisnih tijela, pokazuju da sistematske torture lica lišenih slobode u Crnoj Gori nema, ali da su zabilježeni slučajevi mučenja i nečovječnog postupanja u prethodnim godinama.

U fokusu ove teme važno je podsjetiti javnost da se ne govori samo o torturi prema osobama u zatvorima, već i policijskim stanicama, staračkim domovima, psihijatrijskim i drugim ustanovama u kojima se nalaze ili mogu naći osobe lišene slobode ili kojima je ograničena sloboda kretanja.

Institucija Zaštitnika, pored uloge u zaštiti građana od torture, obavlja i funkciju Nacionalnog mehanizma za prevenciju torture i iz tog ugla posebno je važno naglasiti da samo adekvatne kazne za počinioce svih slučajeva torture mogu imati odvraćujući efekat i poslati poruku da država ima snažnu volju i moć da ne dozvoli torturu. Nažalost, djelotvorna istraga i kažnjavanje u više slučajeva do sada, su izostali.

Zaštitnik i ovom prilikom ukazuje na važnost adekvatnog i pravovremenog kažnjavanja ovakvih slučajeva i utvrđivanja odgovornosti. S tim u vezi, u godišnjim izvještajima o radu i u drugim relevantnim prilikama ukazujemo na stepen ispoštovanosti preporuka Zaštitnika koje se odnose na slučajeve zlostavljanja i pozivamo nadležne organe da svoj posao završe do kraja.

Tim povodom ohrabruje nedavna odluka Ustavnog suda Crne Gore koji je usvojio ustavne žalbe zbog nedjelotvorne istrage policijske torture prema dva građanina tokom oktobarskih protetsta 2015. godine, čime je potvrđen i stav Zaštitnika u predmetima koje je vodio povodom istih događaja.

Dostizanje evropskih standarda u prevenciji torture treba da se podrazumijeva i to je nešto čemu treba težiti svakodnevno. Međutim, Zaštitnik podsjeća da se posao u ovoj oblasti ipak nikada ne može smatrati završenim, jer samo jedan negativan primjer može baciti sjenku na sve do tada učinjeno. Zato ukazujemo da pažnja države u kontinuitetu mora biti posvećena poštovanju prava lica lišenih slobode, ako imamo u vidu ocjene da se stepen razvoja jednog društva, između ostalog, ogleda i kroz njegov odnos prema toj kategoriji ljudi.

Iskorjenjivanje torture u svakom društvu zahtijeva sinergiju odgovornog rada državnih organa, političke volje kao i podizanje svijesti opšte javnosti.

Generalna skupština UN je 1984. godine usvojila Konvenciju protiv torture i drugih surovih nehumanih i ponižavajućih postupaka i kažnjavanja, koja je stupila na snagu 26. juna 1987 godine. Zabrana torture dio je međunarodnog običajnog prava, što znači da je obavezujuća za sve članice međunarodne zajednice, bez obzira da li je država ratifikovala ugovore po kojima je tortura apsolutno zabranjena.